Ogólna Charakterystyka
Gmina Ustrzyki Dolne to gmina miejsko-wiejska. Położona w województwie podkarpackim w powiecie bieszczadzkim. Gminę Ustrzyki Dolne na koniec roku 2021 zamieszkiwało 16 716 mieszkańców, czyli 76,9% ludności powiatu. Gmina stanowi 42,0% powierzchni powiatu. Siedzibą gminy jest miasto Ustrzyki Dolne a powierzchnia gminy wynosi 479 km2. Gmina Ustrzyki Dolne to jeden z regionów Podkarpacia, położony w malowniczym zakątku Bieszczadów.
Obszar gminy położony jest w obrębie dwóch jednostek geologicznych: północno - wschodnią część obejmuje jednostka skolska natomiast południowo – zachodnią - jednostka śląska. Teren gminy zbudowany jest z fliszu karpackiego w skład, którego wchodzą naprzemianlegle występujące skały trzeciorzędowe oraz piaskowce i łupki. W dolinach rzecznych większych cieków występują gliniaste deluwia, piaski i żwiry czwartorzędowe. W najrozleglejszej dolinie omawianego obszaru - Strwiąża i Równianki bezpośrednio na podłożu skalnym spoczywają żwiry rzeczne.
Gmina usytuowana jest w obrębie dwóch regionów geograficznych: Pogórza Bieszczadzkiego oraz Pogórza Strzyżowsko - Dynowskiego. Cechą charakterystyczną rzeźby terenu jest rusztowy układ grzbietów, które są dominującymi formami morfologicznymi obydwu regionów.
Szczególny rys rzeźby oddają przebiegające z południowego wschodu na północny zachód wyniesione i równoległe grzbiety, poprzedzielane obniżeniami o tym samym kierunku, a wypreparowane przez wody płynące (potoki i rzeki). Samodzielne szczyty są najczęściej łagodnymi wierzchołkami. Większe potoki wykształciły w dnie doliny poziomy terasowe. Szczególnie wyraźne w dolinie Strwiąża, Równianki, Jasieńki. W dolinach wymienionych cieków wyodrębniono dwie terasy zalewowe. Zajmują one niewielkie fragmenty i z reguły nie stanowią jednolitych, ciągłych form. Terasa nadzalewowa występuje w miejskim odcinku doliny Strwiąża i Jasieńki; wyniesiona jest od 3 do 20 m ponad koryta cieków. Jej szerokość dochodzi do 250 m.
Dużą część powierzchni gminy zajmują lasy. Jest to mieszany starodrzew stanowiący część ogromnego kompleksu leśnego ciągnącego się od Słowacji po Ukrainę, a zarazem element otaczającego miasto od północy i wschodu Parku Krajobrazowego Gór Słonnych. Fauna i flora gminy jest zróżnicowana i składa się na nią bogactwo gatunków, zarówno roślinnych, jak też zwierzęcych. Występują tu głównie gatunki pospolite w kraju, ale znaczący udział stanowią gatunki lub odmiany górskie.
Lasy oraz grunty zadrzewione i zakrzaczone stanowią 67% powierzchni gminy (same lasy 61,2 % tj. ok. 29.340 ha), grunty zadrzewione i zakrzaczone - 2.578 ha (0,5%).
Gmina położona jest w zlewni Strwiąża - dopływu Dniestru i Wiaru, który z kolei jest dopływem Sanu. Można zatem zauważyć wyraźny podział, mianowicie południowo - wschodnia część gminy należy do zlewiska Morza Czarnego, pozostały fragment - do zlewiska Morza Bałtyckiego.
Klimat panujący w gminie Ustrzyki Dolne zaliczany jest do strefy klimatu górskiego i podgórskiego. Nasłonecznienie jest tu dobre szczególnie na wzniesieniach o ekspozycji południowej, zachodniej i wschodniej.
Na terenie całego obszaru gminy Ustrzyki Dolne obowiązują różnorakie formy ochrony przyrody.
Ich obecność wiąże się z jednej strony z dużym potencjałem bazującym na walorach przyrodniczych, kulturowych i rekreacyjnych obszaru gminy, a z drugiej – z ograniczeniami bądź zakazami.
Gmina Ustrzyki Dolne to przede wszystkim gmina turystyczna, a także gmina związana z tradycjami oraz produktami lokalnymi i rękodziełem. Główne działalności z których utrzymują się mieszkańcy poza turystyką, to przetwórstwo rolno-spożywcze, przemysł drzewny czy niewielkie zakłady produkcyjne.
Demografia
Ludność Gminy Ustrzyki Dolne na podstawie danych rejestru mieszkańców:
Demografia w Gminie Ustrzyki Dolne na dzień 31.12.2022 r.
- Mieszkańcy: 16 716
Kobiety: 8 557
Mężczyźni: 8 159 - Wiek przedprodukcyjny (0-17) – 2 903
- Wiek produkcyjny (18-60/65) – 10 289 (18 lat – 184)
- Wiek poprodukcyjny (Kobity 60+/M65+) – 2 315/1 209 razem 3 524
- Liczba mieszkańców w mieście: 8547
- Liczba mieszkańców na wsi: 8169
Ustrzyki Dolne: 8 547
Wioski: 8 169
Bandrów Narodowy: 432
Brelików: 209
Brzegi Dolne: 401
Daszówka: 38
Dźwiniacz Dolny: 251
Grąziowa: 27
Hoszowczyk: 162
Hoszów: 302
Jałowe: 238
Jureczkowa: 267
Kości2nko: 560
Kwaszenina: 6
Leszczowate: 79
Liskowate: 205
Łobozew Dolny: 271
Łobozew Górny: 260
Łodyna: 283
Moczary: 270
Nowosielce Kozickie: 141
Ropienka: 637
Równia: 628
Serednica: 68
Stańkowa: 214
Teleśnica Oszwarowa: 200
Teleśnica Sanna: 4
Trójca: 4
Trzcianiec: 143
Ustjanowa Dolna: 272
Ustjanowa Górna: 895
Wojtkowa: 265
Wojtkówka: 204
Wola Romanowa: 6
Zadwórze: 73
Zawadka: 154
.jpeg)
Infrastruktura transportowa
Gmina Ustrzyki Dolne położona jest w województwie podkarpackim, dostęp do niej umożliwia zarówno komunikacja drogowa, kolejowa, natomiast najbliższe lotnisko znajduje się w odległości 120 km.
Sieć drogową na terenie gminy Ustrzyki Dolne tworzą drogi publiczne, które ze względu na funkcję, podzielić można na następujące kategorie: drogi krajowe zarządzane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w Rzeszowie, oraz wojewódzkie w zarządzie Podkarpackiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie. Układ dróg krajowych i wojewódzkich uzupełniają drogi powiatowe i gminne, zrządzane przez powiat i gminę. Główne arterie komunikacyjne gminy Ustrzyki Dolne to:
- Droga krajowa nr 84 przebiega na trasie: Sanok – Lesko – Krościenko – Granica Państwa. Stanowi element układu komunikacyjnego kraju umożliwiający dojazd do granicy z Ukrainą w południowo-wschodniej części Polski.
- Droga wojewódzka nr 890, Kuźmina – Krościenko o długości 25,60 km, z czego na terenie gm.
- Droga wojewódzka nr 896, Ustrzyki Dolne – Ustrzyki Górne.
Na terenie gminy Ustrzyki Dolne zlokalizowany jest odcinek linii kolejowej nr 108 Stróże – Krościenko – Chyrów (UK) z dwiema stacjami i dwoma przystankami, na dzień dzisiejszy odcinek ten nie funkcjonuje. Drugi odcinek to linia nr 108 między Zagórzem a granicą państwa, który poza swoją podstawową finkcją wykorzystywany jest do celów turystycznych.
Priorytety w rozwoju gminy
W Strategii Rozwoju Gminy Ustrzyki Dolne na lata 2015-2025 wyodrębniono pięć obszarów priorytetowych, które są względem siebie równoważne i uzupełniające się:
- Turystyka i sport
- Ochrona środowiska
- Poprawa dostępności
- Kapitał Ludzki i Społeczny
- Przedsiębiorczość
Dla każdego z wymienionych powyżej obszarów priorytetowych sformułowane zostały działania strategiczne, których horyzont czasowy został wyznaczony okresem obowiązywania niniejszego dokumentu.
Poniżej przedstawiono szczegółową charakterystykę poszczególnych priorytetów będącą głównymi wyznacznikami kierunków rozwoju gminy w przyszłości. W ramach przedmiotowej Strategii wyznaczono 19 działań oraz szereg przedsięwzięć pozwalających na realizację przyjętych założeń.
Turystyka i sport:
Działanie I – Rozwój i poprawa funkcjonowania istniejącej infrastruktury turystycznej i sportowej.
Działanie II– Rozwój i różnicowanie oferty turystycznej, w tym agroturystycznej i ekoturystycznej gminy w oparciu o zasoby przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz innowacyjne ich wykorzystanie.
Działanie III – Budowa partnerstwa z wykorzystaniem współpracy transgranicznej na rzecz zwiększania ruchu turystycznego.
Działanie IV- Rozwój zintegrowanych działań promocyjno-informacyjnych.
Ochrona środowiska
Działanie I – Utrzymanie walorów środowiskowych i racjonalna gospodarka zasobami.
Działanie II – Poprawa gospodarki wodno-ściekowej.
Działanie III - Poprawa zarządzania gospodarką odpadami i energii.
Działanie IV - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Działenie V - Zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpożarowego w gminie.
Poprawa dostępnościa dostępności
Działanie I – Poprawa jakości infrastruktury drogowej.
Działanie II - Reaktywacja infrastruktury kolejowej.
Działanie III - Poprawa dostępności cyfrowej.
Kapitał ludzki i społeczny
Działanie I – Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej sprzyjającej wykluczeniu społecznemu.
Działanie II - Zwiększenie dostępu i jakości usług publicznych.
Działanie III - Poprawa stanu służby zdrowia.
Działanie IV – Budowanie i upowszechnianie społeczeństwa informacyjnego.
Działanie V - Rozwijanie tożsamości i integracji społecznej.
Działanie VI- Dopasowanie poziomu wykształcenia i edukacji mieszkańców do zmieniających się warunków ekonomiczno – społecznych.
Przedsiębiorczośćedsiębiorczość
Działanie I - Przygotowanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz PZP.
Działanie II - Prowadzenie polityki proinwestycyjnej gminy celem spierania rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw/ Kreowanie przyjaznego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości.
Działanie III– Rozwój inicjatyw klastrowych w branży turystycznej.
Działanie IV – Rozwój przedsiębiorczości w sektorze rolno-spożywczym opartej na certyfikacji lokalnych i tradycyjnych produktów.
Działanie V- Transfer nowych technologii opartych na kapitale intelektualnym zmierzających do wzrostu atrakcyjności i konkurencyjności sektora usług.
